ISO 3834 (EN 15085) Kaynaklı İmalat Yeterlilik Yönetim Sistemi
Günümüzün yüksek teknoloji dünyasında bir küreselleşme stratejisi belirlemek, şirketlerin rekabet avantajı elde etmesi için gereklidir. Bu sadece satış anlamında değil, aynı zamanda hammadde, know-how alışverişi, insan kaynakları, araştırma ve geliştirme ve benzeri birikimler açısından da gereklidir. Bu anlayışa sahip işletmeler pazar alanlarını genişletmek ve ürün veya servis hattını büyütmek için faklı yöntemler bulmak zorundadır. Özellikle ülke içinde piyasa koşullarının ağırlaştığı veya durgun olduğu dönemlerde, yerel sınırların ötesine uzanmak önemlidir.
Kaynaklı üretim, bir yandan kullanım yaygınlığı bir yandan da maliyet uygunluğu yüzünden bugün çeşitli sektörlerde çok sık kullanılan bir üretim sürecidir. Ancak kaynak uygulamaları bu yaygın ve sık kullanıma rağmen birçok problemi de beraberinde getirmektedir. Birçok yerde bu süreçler özel süreç olarak tanımlanmaktadır. Çünkü çok sayıda değişkenin aynı anda ve doğru şekilde ayarlanması ile kaliteli bir kaynak dikişi yapılabilir. Kaynak işlemlerinde bu kadar çok problem olmasının nedeni de, bu kadar farklı değişkenin birçok kere ve aynı kalitede tekrarlanabilir olarak uygulanmasıdır. Kaynak işlemlerinde bu değişkenlerin ve tekrarlanabilir olmanın çözülmesi için, işletmede ciddi bir kalite kontrol ve kalite güvence sisteminin kurulması ve nitelikli personelin çalışması gerekmektedir.
Kaynak kalitesini güvence altına almak için yapılacak çalışmalar, sanıldığı gibi sadece kaynak işlemi sırasında değil, bu işlemin alım sürecinde başlamaktadır. Çünkü eğer üretici firmanın kullanmadığı veya kendi kapasitesini aşan özellikte bir kaynak gerekliliği ortaya konulursa, üretim aşamasında mutlaka önü alınamayan problemler yaşanacak demektir. Bu nedenle daha sözleşme aşamasında bütün üretim süreçleri düşünülerek karar verilmesi gerekmektedir.
Kısaca kaynak kalitesinin güvence altına alınması için şu üç aşama önemlidir: kaynak yöntem onayları, kaynakçıların belgelendirilmesi ve kaynak talimatları.
Birinci aşama, seçilecek kaynak yönteminin ilgili malzeme ve değişkenlere göre doğrulanmasıdır. Bu amaçla Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından beş farklı yöntem tespit etmiştir:
- TS EN ISO 15610 Metalik malzemeler için kaynak prosedürlerinin vasıflandırılması ve şartnamesi – Deneye tabi tutulmuş kaynak sarf malzemelerini esas alan vasıflandırma
- TS EN ISO 15611 … Önceki kaynak tecrübesini esas alan vasıflandırma
- TS EN ISO 15612 … Standard bir kaynak prosedürünün uyarlanması vasıtasıyla vasıflandırma
- TS EN ISO 15613 … İmalat öncesi kaynak deneyini esas alan vasıflandırma
- TS EN ISO 15614 … Kaynak prosedürü deneyi
İkinci aşama ilgili üretim ve proje gereklerine uygun nitelikte ve sayıda kaynak personelinin belgelenmiş olmasını sağlamaktır.
Son aşama ise belirlenen kaynak yöntemi ve kaynak personeli için kaynak talimatlarının hazırlanması ve üretim süreçlerinde uygulanmasıdır.
Ancak bu aşamaların sadece biliniyor olması yetmemekte, kaynaklı üretimde kalite güvencenin sağlanması bakımından sağlıklı ve sürekli kullanılması da gerekmektedir. Bugüne kadar yaşanan birçok olayda problemler, kaynak öncesi belirlenen kaynak yönteminin veya personelinin yanlış kullanılması veya hiç kullanılmaması yüzünden ortaya çıkmıştır.
Kaynaklı imalat çalışmalarında bir sistematik oluşturmak amacı ile ilk yayınlanan standart, 1994 yılında Avrupa Standardizasyon Komitesi tarafından yayınlanan EN 729 standartlar dizisidir. Yakın zamana kadar kullanılan bu standartlar esas alınarak daha sonra Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından ISO 3834 standartlar dizisi yayınlanmıştır. Bu standartlar şunlardır:
- TS EN ISO 3834-1 Metalik malzemelerin ergitme kaynağı için kalite şartları – Bölüm 1: Uygun kalite şartları seviyesinin seçimi için kriterler
- TS EN ISO 3834-2 … Kapsamlı kalite şartları
- TS EN ISO 3834-3 … Standard kalite şartları
- TS EN ISO 3834-4 … Temel kalite şartları
- TS EN ISO 3834-5 … ISO 3834-2, 3 ve 4 standartlarının kalite şartlarına uygunluğunun teyidi için gerekli dokümanlar
EN 15085 standartları ise Avrupa Standardizasyon Komitesi tarafından, demiryolu araçları ve parçalarının üretim, revizyon ve bakım kriterlerini içeren bir standartlar serisidir.