Laboratuvar

Zemin Etüd Testleri

Zemin Etüd Testleri

Zemin Etüd Testleri

Zemin etüdü esas olarak inceleme alanının genel morfolojik özelliklerini, topografik durumunu, yüzey ve sel sularına karşı drenaj özelliklerini, arazinin eğim durumunu ve bu çerçevede olmak üzere toprağın genel durumunu tespit etmek amacı ile gerçekleştirilmektedir.

Üzerine yapılacak inşaatın özelliklerine bağlı olarak bir inşaat alanının yeraltı tabakalarının konumlarını, durumlarını, hangi tür jeolojik yapılardan oluştuğunu, kalınlıklarını, derinliklerini, yoğunluklarını, sismik hızlarını, yeraltı suları varsa bunun derinliğini, arazinin deprem karşısında göstereceği davranışlarını ve elektrik özdirençlerini tespit etmek için yapılan çalışmalara genel olarak zemin etütü adı verilmektedir.

Zemin etüdü çalışmalarında, arazinin cinsine ve yapının özelliklerine göre farklı yöntemler uygulanmaktadır. Örneğin sismik, elektrik, manyetik, elektromanyetik, gravite veya radyoaktivite yöntemleri bunlar arasındadır.

Zemin etüdü çalışmalarında genelde olası depreme karşı yapının dayanıklılığını arttırmak hedeflenmektedir. Toprağın sıvılaşma potansiyeli, zemin oturması ve deprem şiddet artış katsayısı, deprem şiddetini arttıran fiziksel özelliklerdir. Deprem şiddetini arttıran yapısal özellikler ise şunlardır: temel altındaki jeolojik yapı farklılıkları, arazide görünen veya görünmeyen kırık ve çatlaklar, gevşek kalın alüvyon ortamlar, ince kaya tabakalar, heyelan durumu, yeraltı boşlukları ve mekanik rezonans oluşturan tabakalı yapılar.

Yapılacak zemin etüd çalışmaları, deprem bölgelerinde olası hasarın en düşük seiyede tutulması açısından zorunlu tutulmaktadır.

Kısaca zemin etüd testleri, yeraltı katmanlarının lokasyonlarını, ne tür jeolojik yapılardan oluştuklarını, ne durumda olduklarını, kayaçların yoğunluğunu, katmanların sismik hızlarınını ve bu özelliklerin deprem sırasında göstereceği tepkileri tespit etmek için yapılmaktadır. Yani zemin etüdü, arazinin inşaat öncesinde gerekli analizlerini yapmak demektir.

Zemin etüd testleri ile elde edilen başlıca bilgiler şunlardır:

  • Arazinin deprem konusunda duyarlılığını belirlemek için sismik kayma dalgaları ve bu dalgaların periyodu ve gerçekleştiği katmanlar
  • Deprem yükü azaltma katsayısını belirlemek için zeminin ivme spectrum katsayıları
  • Yapı öz periyodunun rezonansa girmemesi için zemin hakim periyodu
  • Olası bir depremde arazide meydana gelebilecek olan deprem ivmesi
  • Arazide meydana gelen deformasyonu önlemek ve depremin yatay yükünü düşürmek için zemin emniyet gerilemesi
  • Depremin şiddetini arttıran yeraltı suyu seviyesinin belirlenmesi
  • Zeminde meydana gelen katılık, gözeneklilik, suya doygunluk ve dinamik deformasyona olan direnç durumlarının tespit edilmesi
  • Bir kontrol sistemi oluşturmak için zeminin karakteristik özelliklerinin belirlenmesi

Arazi yapısı ile ilgili bu değerler esas alınarak yapılması düşünülen bina için zeminin uygun olup olmadığına karar verilmektedir. İnşaat sırasında kullanılacak temel türüne göre her derinlik için oturma oranı ve taşıma gücü hesaplamalarında zemin etüdü ile tespit edeilen değerler dikkate alınmaktadır.

İnşaat sektöründe çok önemli bir yer tutan zemin etüd çalışmaları, yetkili test ve muayene kuruluşları tarafından, ilgili yasal düzenlemelere ve yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara uygun şekilde yapılmaktadır. Bu testler sırasında dikkate alınan başlıca standart şudur:

  • TS EN 1997-2 Geoteknik tasarım – Bölüm 2: Zemin etüdü ve deneyleri (eurocode 7)